1797, 26 Haziran'da — Dağıstan'da Avar köyü Gimri'de doğdu.

1804 - 1828 - Tarihleri arasında Dağıstan da öğrenimini tamamladı.

1828— Şamil'in (31) babası Dengav (50) vefat etti.

1829 — 1832 — 1. imam, Gazi Muhammed'in en yakın arkadaşı.

1830— Gazi Muhammed imam seçilir.

1830— Gazi Muhammed'le bazı fikir ve görüş ayrılıkları yüzünden arası açılır Şamil'in ancak hala en yakın arkadaşı ve Hamzat'tan sonraki halefi olarak gösterilir.

1830, 4 Şubat — Gazi Muhammed Andiye gider.

1830, 14 Şubat — Hunzah Savaşı, İmam Gazi Muhammed ruslarla işbirlikçilerinin konumundaki Hunzahı ele geçirmek üzere harekete geçti. Birliklerin bir kısmını Şamil komuta ediyordu.

1832 — Şamilinde hazır bulunduğu bir kuvvetle Gazi Muhammed Kızlar Kalesine taruz edip yerle bir ettiler.

1832, 10 EkimGazi Muhammed ile Şamil Gimriye gelerek savunmayı güçlendirmeye çalışırlar. Çarın Kafkasya orduları başkumandanıBaron Rozenihtiyat kuvvetleri ile Temirhanşurada kalarak General Wilyaminof ileKluyuk von Klugenakumandasndaki ordularıiki ayrı koldan Gimriyi kuşatmaya alırlar.

1832, 17 Ekim'de — Gimri Muharebesinde Gazi Muhammed'in şehadeti, Şamil'in göğsünden aldığı yaralarla kuşatmayı yararak korulukta izini kaybetmesi ve Gimri müezzininin Şamil'i takip ederek onu bir mağraya saklaması.

1833—Hamzat'ın imam seçilmesi. Hamzatın imamlığını tanımayan Gazi Muhammedin naibi Taşaov Hacı'nın isyanı ve Şamilin bu isyanı 300 süvarisiyle bastırması karşı gelenleri öldürmesi.

1833— Hamzatın'ın Hunzah Avar Hanlarına ağır bir darbe vurması. Bahu Bikenin oğullarını öldürmesi.

1833 — 1834 — İmam Hamzat'ın önderliğinde Dağlıların Ruslarla çarpışmaları sırasında Şamil'in üstün başarıları.

1834, 19 Eylül'de — Hamzat Bey'in şehadeti.

1834, 2 Ekim Aşilta da ki şuura neticesinde halkın ısrarlı talepleri üzerine Şamil imamlığı kabul etmek zorunda kaldı.

1834— İmam Şamil düzenli devlet ve orduya yönelik yenilikler yaptı.

1835 — 1836 — Kafkasya'nın ve Dağlıların, İslam dini etrafında birleşmesini sağlamak isteyen Şamil "İmamet"ini ilan etti. Bu da ülkede gücünün artmasına ve reformları yapabilmesinin yollarını açtı.

1836 — Genup köyünden bir gece yarısı ailesi ve bağlılarıyla birlikte Aşilta köyüne hicret eder.

1836, 18 Eylül— 40 gün süren Tilit Savunmasının ardından çarın Şamil ile görüşme isteği.

1836, 22 Kasım — Gelişen olaylar karşısında Şamil generalKluyuk von Klugenv'aya şu mektubu gönderir.
"Ben, önceki gibi sizinle aramızda bir barış olsun diyebiliyorum. Benden taraf barışa hiçbir hıyanet olmamıştır. Bilmiş ol ki, bizimle yapılan barışın şartlarını ben yaşadığım sürece bozulmasına izin vermeyeceğim. Ama siz inanmıyorsunuz benim sözlerime, ben doğruyu söylüyor olsam da. Siz dedikoducu gambazlara inanıyorsunuz. Siz akıllı insan iseniz, düşünün daha sonra olacakları. Ben hayret ediyorum sizin olacaklar üzerine düşünmemenize."

1837, Mayıs — Temmuz — K.Feze'nin Avarya seferi Çarlık güçlerinin geçici başarılarıyla sonuçlandı. İmam Şamil önderliğindeki Müridizmin gelişmesine darbe.

1837, Eylül — K. Klyuki von Klyugenau'yla görüşmeler. Çarın isteklerini İmam Şamil'in reddetmesi.

1838 — İmam Şamil bölgede İmameti (Gazavatı) genişleterek kuvvet kazanması.

1839, Mayıs — Ağustos — Dağıstan'da Çarın askerleriyle Ahulgo için savaşır.

1839, 10 Ağustos—Şamil oğlu Cemalettini Yapılan anlaşma gereği rehin verir.

1839, 22 Ağustos — Ardından, İmam Şamil önderliğinde ki küçük bir kafileyle Çeçenya'ya doğru ricata başlarlar.

1839, 24 Ağustos—Selevteye'ye varırlar.

1839, 28 Ağustos—Ahulgoda kalan son müridlerinde düşmesiyle Ahulgo düşer.

1840, — Çeçenistan da İmam Şamil'in İmam seçilmesi. Çeçenistan ve Dağıstan'da isyan.

1840, Temmuz — İmam Şamil'in Klyuki von Klyugenau'ya üstünlüğü ve zaferi.

1840, Eylül'ün sonu — Dargo'da Dağıstan ve Çeçenya'nın Büyük İmam'ı ilan edildi.

1840, 11 Ekim'de — 1840, 11 Ekim'de — Mozdok'ta Ahverdilava'ya akın eder, Anna Uluhanov'u yakalar. Şuaynat İmam Şamil'ın hanımı oldu.

1840, 10 Kasım —Fırtınalı bir günde Hacı Murat'ın Temirhanşuraya götürülürken dar bir patikadan kendini uçuruma bırakması ve kaçarak gözden kaybolması.

1840 — İmam Şamil'le, Hacı Murat güçlerini birleştirme kararı alırlar.

1840, 22 Ağustos— Şamil uzun süre yapmış olduğu planını Naipleri Kabet Muhammed, Hacı Murat, Alverdi Muhammed ve Şuayb Mollaya açar ve görev taksimi yapar. Taarruz emrini verir.

1840, 31 Ağustos— Naip Musa Hacıyı350 piyade ve 100 süvari ile Haraçi Avulunun müdafasına göndermişti.

1840 — 1842 — İmameti güçlendirmek için Askeri reform. Silah tezgahları kurması.

1841, Mayıs — Hubarskih tepeleri için savaş.

1842, Mayıs— Haziran — PA Grabbe üzerine sefer yapar ve yener.

1842 — Toprak reformunun başlangıcı.

1843— Önemli olaylarından biriside Gazi Muhammedin vasiyeti üzerine İmam Şamil Gazi Muhammed'in ismini verdiği oğluna emir vererek Tarkuya sefer yapaması İmam Gazi Muhammed'in Naaşını alarak Gimriye getirmesi ve büyük bir merasimle Gimri Kabristanlığına defnedilmesi.

1843, 26 Ağustos— 21 Eylül— Bu süre zarfında Çarın Avaristanda yaptırdığı 7 kale ve 18 garnizon yerle bir edilmiştir.

1843— İmam Şamil bu yıldan itibaren savaşlarda üstün başarı gösterenlere nişanlar vermeye başladı.

1843, 17 Kasım— Unsokul'a yakın Çirkate köyünde bütün önemli naiplerini toplayarak istişare ve yeni planlarını açıklayan bir toplantı yapar.

1843, 30 Ağustos—Rus barınağı Unsokul Kalesi yerle bir edilmiştir.

1843, 3 Eylül İmam Şamil, Haraçi önlerinde Yarbay Passek ve Binbaşı Zaytsaf birliklerini yok etmesi.

1843, 14 Eylül— İmam Şamil kuvvetlerinin önemli bir kısmını Tunus Avuluna çekerek pek çok ölkümcül tuzaklar kurarak düşmanı burada bekler.

1843. 20 Eylül— Temirhanşuradan çıkarak Hunzakta sıkışmış durumdaki general arkadaşlarının yardımına giden general Gurko'yu haber alan İmam Şamil planlı bakınlarla Gurkonun birliklerini dağıtmış ve bölünen orduyu İmam Şamil'in Naipleri yok etmiş, G. Gurko az bir kuvvetle temirhanşuraya kendini zor atmıştır.

1843 — İmam Şamil'in başarılı harekatı, Dagestan ve Çeçenistan'da onun otoritesini güçlendirdi. Hunzaha ve Temirhanşura'ya ambargo.

1844 — 1850 — İmamet'in kuvvetlenmesi ve genişlemesi. Ulus bilincini oluşturma, merkezi yönetim yeni reformlar için Şamil Nizamname yayınladı ve Naiplerine bildirdi.

1844, 17 Nisan— Yenik olarak ülkelerine dönen g. Faze, g. Golovin, g. Grabe yerine çar büyük bir kuvvetin başındag. Neidhart'ı Kafkasyaya gönderdi. 1 sene içinde oda aynı hezimeti yaşadı.

1844, 2 Eylül— Hunzah'daki 8 bin kişilk rus birlikleri toplarını terk ederk Temirhanşuraya çekilir.

1844, Haziran — Şamil Elisuyskogo'na (General Denmark-bey) gider.

1845, 25 Mayıs— g. Varansof temirhanşuradan çıkarakİmam Şamil ile karşılaşmak üzere yola çıkar ve Vnezpa Kalesinde karargahıı kurar.

1845, Mayıs-Haziran — İmam Şamil'in « Suharnoy » naibi, M. Vorontsov'u yendi.

1845, sonları — Yeni Vedeno başkentinin inşası. Kalelerle güçlendirmeler yapıldı « Shamilevskoy duvarı »

1845, 7 Temmuz— Varansof generali Bielyavskiye Dargoya saldırı emri verir. Ruslar korku içinde Şamilin karargahı Dargoya girdiklerinde kendilerinden önce yakılmış bom boş bir Dargo ile karşılaşırlar.

1845, 14 Temmuz— Hacı İdris Varansofun sağ kanadına öldürücü darbeyi indirir. Şamil Dargoda yığılan düşmanın çevre ile irtibatını keser. Polanyalıların İmam Şamilin saflarına geçmesi ve rus bandosunu kullanarak çevreye dağılmış rus askerlerini toplayıp esir alması.

1845, 16 Temmuz— Taşo Hacının Dağılan Varansof askerlerini Ormanlara çekerek gerilla hareketiyle imha etmesi.

1845, 1 Ağustos— Varansofun binlerce yaralı ve hasta askeriyle Gerzel avuluna çekilmiştir.

1846, Nisan — İmam Şamil'in, Kabardey halkını ruslara yapmış olduğğu yardımdan dolayı uyarması.

1846, Ekim — Akusha ve Dargo için savaş.

1847— İmam Şamil bütün bu gelişmeler içerisinde devlet organizasyonunun işleyiş şeklini biçimlendirmek üzere Andide topladığı kurultayda meşhur Nizamnamesini belirleyerek yayınlamıştır.

1847, Haziran — Gergebil'i savunma.

1848, Ocak — Vedeno'da kongre, İmam Şamil oğulu Gazi Muhammed varis (halef) ilan etmesi 18 yaşında naip olması.

1848, Haziran — Kuşatma, Çar askerleri Gergebil'i alır.

1848, Eylül — İmam Şamil'in Dağıstanın güneyine sefer yapar.

1848 — İmam Şamil Naibi Muhammed Emin'ni Çerkesyaya gönderir.

1848 - Haziran Gerbegil köyünde bulunduğu sırada, Rus ordusunun yoğun top saldırısına uğrayan Hacı Murat, bin kadar kayıp vererek geri çekildi.

1849, 14 Nisan'da — Hacı Murat, küçük bir süvari birliğiyle Temirhanşura'yı basar.

1849, yaz — Çoh köyünün savunulması ve Argutinsko'nun çekilmesi.

1850, sonbahar — II. Alexander'in Kafkasyayı ziyaret etmesi.

1851 Temmuz — İmam Şamil tarafından, Hazar kıyılarındaki Kaytak ve Tabasaran halkını Ruslara karşı ayaklandırmakla görevlendirildi. Hacı Murat'ın, Tarki Şamhal'ının kardeşi Şahveli'yi öldürüp karısıyla çocuklarını kaçırması ve Kaytak/Tabasaran halklarına karşı sert ve saldırgan bir tutum takınması, bölge halklarının tepkisine yol açtı ve şikayetler İmam Şamil'e kadar ulaştı.

1851— İmam Şamil ile arası açılan Hacı Murat'ın Ruslara teslim olması, İmam Şamil'in gücünü zayıflattı. Ancak Murat'ın Ruslar'ın tarafına mı geçtiği, yoksa ajan olarak Şamil tarafından görevlendirilmiş olduğu hiç bir zaman bilinemedi.

1853, 24 Nisan— Hacı Murat Vozdveezhhensky kalesi yakınlarında, Rus askerlerinden kaçmak üzere, tek başına yaptığı çıkış(huruç) harekatı sonunda şehit oldu.

1853, Ağustos — İmam Şamil Lezgin topraklarında kordon oluşturur, Argutinsky'nin birliklerinin gelmesiyle geri çekilme.

1854, Temmuz — Gürcüstan'da Kakheti'ye girilir. Gürcü prensesi yakalanır. Rus askeri birliklerinin baskısı ve müttefiklerinden beklediği yardım gelmeyince Gürcüstan ve Lezgistan hareketi yarıda kesilir.

1855, 10 Mart'ta — İmam Şamil'in oğlu Cemaleddin Gürcü prensesle mübadele edilir.

1855, Mart — İmam Şamil ve çarlık vekili N. Muraviev'in arasında bir mütareke.

1856 — 1857 — Kırım savaşı ve mütarekenin geleceğini yeni komutan A. Baryatinsky'e devredilir.

1858, Mayıs — İnguş isyanı

1858, 9 Haziran— İnguşların bu soylu direnişine yetişmek isteyen İmam Şamil'in önü ruslar tarafından abluklaya alınır. 300 süvarinin 4 te 1 ini kaybeden İmam Şamil yinede savaşır tarihte 9 Haziran savaşı olarak kayıtlara geçen bu savaşta İmam Şamil Çaltı ırmağını geçerek Veden deki karargahına geri döner.

1858, 16 Haziran— İmam Şamil'in Çeçenistandaki Şali kalesi önünde herkesle toplantı yapması

1859, 1 Nisan'da — Çar askerleri Vedeno'yu alır. Dağıstan'dan İmam Şamil'in ayrılışı.

1859, 4 Şubat— İçiçali'den 100 kişilik bir kafileyle ve hazine mühimmatla ayrılış. Öncesinde naip ve müridlerinin imanlarında zayıflık ve ayrılıklar görülmesi.

1859, 9 Şubat— Ruka mevkiinde thelederliler, Ruğcalılar, Khuyalılar eşya malzeme ve hazinelerinin tümünü yağmalamışlardır.

1859 bahar — Hunzah'da son kongre. Andi Koysu'da güçlendirmelerin başlaması, inşası.

1859, 15—22 Temmuz— Gazi Muhammed g. Vrangele karşı koyarak geri çekilmiş nihayet Karatay2a gelerek kuvvetlerini İmam Şami'le birleştirmişti.

1859, 9 Ağustos — Baryatinski liderliğinde Çarlık orduları 400 tüfekli müride karşı büyük bir saldırıya geçer. İmam Şamil Gunib'i savunur.

1859, Ağustos - Baryatinski Gunibi kuşattı, görüşmeleri denedi.

1859,25 Ağustos — Ruslar, Dağlılar'ın inatçı direnişini kırdılar. Gunib onurlu bir anlaşma ile Ruslar'ın eline geçti. İmam Şamil tutsak bir devlet adamı gibi karşılanır.

1859,3 Eylül 'de — İmam Şamil Dağıstan'dan Sen Petersburg'a gönderilir. Kafkasya ve önderi artık Rusya'nın resmen tutsağıdır.

1859, 15 Eylül'de — İmam Şamil, Chugueve'de Alexander II ile buluştu.

1859, 22 Eylül'de — İmam Şamil Moskova'ya gitti ve general A. Yermolov'la buluştu.

1859, 26 Eylül'de — İmam Şamil Rusya'nın başkenti ST. Petersburg'da.

1859, 29 Eylül'de — Tsarskoe Selo'da imparatoriçeyle buluştu.

1859, 10 Ekim'de — İmam Şamil Jacksonville'e gitti

1860, Nisan'ın sonu — Jacksonville Magomed Amin'e bir ziyaret.

1861, 8 Nisan'da — İmam Şamil'in oğlu Muhammed Şefi, Çarlık ordusunda rütbeli olarak askeri hizmete girer.

1861, 27 Temmuz'da — Çarla buluşması için St. Petersburg'a davet edildi. Peterhof ve Kronstadt'ı ziyaret etti.

1861, 29 Temmuz'da — Tsarskoe Selo'da karşılama. İmam Şamil'e hac için Alexander II tahliye sözü verir.

1868, Kasım-Aralık — İmam Şamil Kiev'e hareket etti.

1869, 16 Şubat'ta — Alexander II İmam Şamil'in, Mekke'ye hac yolculuğuna gitmesine izin verir.

1869, 12 Mayıs'ta — İmam Şamil'in Kiev'den ayrılışı.

1869, 19 Mayıs'ta — İmam Şamil İstanbul'da.

1869, 20 Kasım'da — İmam Şamil ve ailesi Mekke'de Hac yapar.

1870, Mart'ın sonu — İmam Şamil'in, Mekke'den Medine'ye hareketi.

1870, 23 Aralık'ta — İmam Şamil'in oğlu Muhammed Gazi, Kiev'den Medine'ye babasının hac ziyaretine katılmak için gitmesi.

1871, 4 Şubat'ta — İmam Şamil'in ölümü. Medine'de Cennet-ül Baki kabristanlığında edebi istirahattalar.

Cenabı Allah Ruhlarını şad eylesin. Rahimallahu eyyühel mucahid.

KAYNAK

WİKİPEDİA

KAFKASYA ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİ (CAFER BARLAS)

bejdal